ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΣΤΙΑ 24/10/2021 - άρθρο Π.Ο.Α.Α. 1821

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο ίσκιος του

Μελέτης Η. Μελετόπουλος

Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Γενεύης

Λυκειάρχης Ιονίου Σχολής

Επίτιμο μέλος του Πατριωτικού Ομίλου Απογόνων Αγωνιστών 1821 

Στο συλλογικό μας υποσυνείδητο, 200 χρόνια μετά την έναρξη του Αγώνα, ο αρχιστράτηγος της Ελληνικής Επανάστασης προσωποποιεί το μέγα γεγονός, συμπυκνώνει την ουσία του, αποτελεί τον άξονα της εθνικής μνήμης μας και θεμελιώνει την διαχρονική μας ταυτότητα. Η φυσιογνωμία του στρατηγού έχει αποτυπωθεί αφαιρετικά στην έφιππη δωρική μορφή του, με την περικεφαλαία, την μακρυά κόμη και την πολεμική του εξάρτυση. Το αξιακό περιεχόμενο, που εκπέμπει η προσωπικότητά του, λειτουργεί ως διαρκής παρακαταθήκη στους σημερινούς Έλληνες: η σοφία και η στωικότητα, η στρατηγική σκέψη και η ανδρεία, αλλά κυρίως η αδιαλλαξία έναντι του κατακτητή και η απόλυτη, χωρίς εκπτώσεις, προσήλωση στον τελικό στόχο: την Ελευθερία της Πατρίδας. Σε αυτά τα στοιχεία οφείλεται η γενική αποδοχή του Κολοκοτρώνη ως αρχηγού από τους συγχρόνους του και η καταφυγή σε αυτόν σε όλες τις οριακές στιγμές της Επανάστασης. Σε αυτά τα στοιχεία οφείλεται το γεγονός ότι στην γρανίτινη μορφή του προσέκρουσαν και ηττήθηκαν κατά κράτος οι σημαντικότεροι στρατηγοί της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Και αυτά τα χαρακτηριστικά του λειτουργούν ως διαρκής πηγή έμπνευσης, ενέργειας και εμψύχωσης της ελληνικής κοινωνίας, διακόσια χρόνια μετά.

     Αποτελεί όνειδος αλλά και είναι ευεξήγητο το γεγονός ότι ολόκληρη η σημερινή κοινότητα των επαγγελματιών ιστορικών, πανεπιστημιακών, ερευνητών κλπ. απέτυχε να αναδείξει μία νέα, βασισμένη σε αναξιοποίητες πηγές, βιογραφία του Κολοκοτρώνη. Χιλιάδες έγγραφα παραμένουν αναξιοποίητα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, στην Εθνολογική Εταιρεία και σε άλλες συλλογές, η δε διδασκαλία της Ελληνικής Επαναστάσεως είναι ανύπαρκτη ή σχεδόν ανύπαρκτη στα ελληνικά πανεπιστήμια.     Αντιθέτως διάφοροι εθνομηδενιστές ή κρυπτο-εθνομηδενιστές ψευδοϊστορικοί τηλεμαϊντανοί έχουν εσχάτως επωμισθεί εργολαβικώς επιχείρηση αποδόμησης της Επαναστάσεως γενικώτερα και του αρχηγού της ειδικώτερα.    Η μερίδα αυτή αποτελείται από ανθρώπους που ανήκουν στον ακριβώς αντίθετο ανθρωπότυπο από αυτόν που επαναστάτησε το 1821. Η ανορθολογική, αδιάλλακτη απόφαση για την Επανάσταση ενός ολιγάριθμου υπόδουλου έθνους εναντίον μίας αυτοκρατορίας που εκτεινόταν από τον Περσικό κόλπο στην Τυνησία, είναι για αυτόν τον ανθρωπότυπο αδιανόητη, μη ρεαλιστική, τρομακτική, αποκρουστική. Αυτός ο ανθρωπότυπος, συμβιβασμένος με την δουλεία, θα είχε θεωρήσει την Επανάσταση αντίθετη στα «πολυπολιτισμικά», «πολιτικώς ορθά» ιδεώδη της.

    Ασφαλώς η κωμική αυτή επιχείρηση αμαύρωσης της Επανάστασης και του αρχηγού της θα αποτύχει, όπως και όλες οι προηγούμενες εθνομηδενιστικές προσπάθειες, διότι προσκρούει στο συλλογικό αίσθημα αξιοπρέπειας, αυτοσυντήρησης, αυτοσυνείδησης της ελληνικής κοινωνίας. Αλλά και δεν μπορεί να μείνει ασχολίαστο αυτό το βδελυρό εγχείρημα.   

    Διότι η επίθεση εναντίον του Κολοκοτρώνη έχει συγκεκριμένο στόχο: την ηθική και ψυχική αποδυνάμωση ενός έθνους που και σήμερα απειλείται. Δεν είναι μόνον η ψυχική αποστροφή προς τον πατριωτισμό και η ιδεολογική εμμονή στον εθνομηδενισμό. Ασφαλώς υπάρχει και σκοπιμότητα. Η μερίδα των οπαδών του «κατευνασμού», του «διαλόγου», της «διαπραγμάτευσης με ανοιχτή ατζέντα» με τους αναθεωρητές των συνθηκών Τούρκους γνωρίζουν ότι τα μηνύματα του 1821 αναιρούν τις επιδιώξεις τους. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι για την ιστορική επέτειο των 200 χρόνων συγκροτήθηκε κρατικοδίαιτη επιτροπή από πρόσωπα που δεν είχαν απολύτως καμμία επιστημονική ή βιωματική σχέση με το 1821. Η οποία επεχείρησε να παρασιωπήσει, προσπεράσει, ακυρώσει κατ΄ουσίαν την επέτειο. Με μόνο αποτέλεσμα να απαξιωθεί, γελοιοποιηθεί και διαπομπευθεί η ίδια η επιτροπή, διότι η ελληνική κοινωνία, η τοπική αυτοδιοίκηση, οι σύλλογοι και φορείς, τα σχολεία, ο λαός, εόρτασαν αυθόρμητα και θριαμβευτικά το μέγα γεγονός που μας χάρισε την ελευθερία μας.

    Η προσωπικότητα του Κολοκοτρώνη υπερκαλύπτει την δράση του και την εποχή του, ο ίσκιος του σκεπάζει την πορεία του νεοελληνικού κράτους. Δεν είναι μόνον οι επικές νίκες του εναντίον συντριπτικά υπέρτερων δυνάμεων, που βασίστηκαν σε πολύπλοκους στρατηγικούς αλγόριθμους και άφησαν άναυδη την διεθνή κοινή γνώμη της εποχής του. Είναι η γεωπολιτική του σκέψη και η επίγνωση του διεθνούς περιβάλλοντος, που πλαισίωσαν την στρατιωτική του δράση. Είναι η εμμονή του στην εθνική ενότητα, που τον ώθησε να συγχωρήσει ακόμη και τους δεσμώτες του. Είναι η τερατώδης αντοχή του, που στήριξε καίρια τον Αγώνα στις κρίσιμες στιγμές του. Είναι η μέχρις απάθειας ιώβειος υπομονή του. Είναι η στοχαστική διαχείριση των παθογενειών της ελληνικής ιδιοσυγκρασίας. Είναι η παράλληλη λειτουργία του ως δασκάλου, αφηγητή, παιδαγωγού, από την ομιλία του πριν από την μάχη στα Δερβενάκια («Έλληνες, σήμερα γεννηθήκαμε και σήμερα θα πεθάνουμε για την Ελευθερία της Πατρίδος») μέχρι τον λόγο του στην Πνύκα προς την μαθητιώσα νεολαία του ελεύθερου πιά ελληνικού κράτους.

Στα γελοία ανθρωπάκια που διανοήθηκαν να αμφισβητήσουν το μεγαλείο του Αρχιστράτηγου της Επανάστασης ταιριάζουν οι στίχοι του εθνικού μας ποιητή Κωστή Παλαμά: «Κι αν το νομίζεις- το μίσος που έρπει- πως δεν θεριεύει- όσο θεριεύεις- παιδί που θάσαι.»

Και πράγματι, όσο περνούν οι αιώνες, ο ίσκιος του Κολοκοτρώνη όλο και περισσότερο θεριεύει.